Εφημερίδα Νέα Ημέρα Τεργέστης, 16 Οκτωβρίου 1912

ΒΕΡΡΟΙΑ

(Ενδιαφέρουσαι λεπτομέρειαι)

Η πόλις Βέρροια κειμένη εις τους πρόποδας του Βερμίου όρους παρέχει γραφικώτατον το θέαμα εις τον από Θεσσαλονίκης σιδηροδρομικώς ταξιδεύοντα.

-Η παραγωγή της λέξεως Βέρροια πηγάζει κατ΄ άλλους μεν εκ του φέρειν ροιάς, ως εκ των πολλών τοιούτων τας οποίας κέκτηται, κατ΄ άλλους δε εκ του Εύροια, ως εκ των πολλών υδάτων άτινα περιρρέουσιν αυτήν, Φέροια και Βέροια.

-Ευρίσκεται παρά το 67^ον χιλιόμετρον από Θεσσαλονίκης. Ο σταθμός αυτής απέχει περί τα 20 λεπτά εκ της πόλεως.

-Κατοικείται υπό 16-17 χιλιάδων κατοίκων περίπου, εξ ών 6-7 χιλιάδες Οθωμανοί, φανατικοί και μάλλον πεπολιτισμένοι, οικούντες το βόρειον αυτής μέρος, 6-7 χιλιάδες Έλληνες, οικούντες τα νοτιοδυτικά της πόλεως μέρη και το υπόλοιπον Κουτσόβλαχοι και εβραίοι, οικούντες μεμονωμένην συνοικία.

-Η από Σερβίων εις Κοζάνην στρατιωτική οδός διέρχεται δια μέσου του Διοικητηρίου και ακολούθως δια της αγοράς διευθύνεται προς την Θεσσαλονίκην δια της πεδιάδος της Ημαθίας.

-Είνε Καζάς (υποδιοίκησις) εδρεύει δε εν αυτή Καιμακάμης (υποδιοικητής).

-Τελευταίως το Στραταρχείον, όπερ άλλοτε έμενε διαρκώς εν Σερβίοις μετεφέρθη προ της ενάρξεως των εχθροπραξιών εις την Βέρροιαν.

-Είνε έδρα του Μητροπολίτου της επαρχίας Βερροίας και Ναούσης, της τελευταίας απεχούσης σιδηροδρομικώς περί τα δέκα λεπτά.

-Έχει 72 εν όλω εκκλησίας ελληνικάς, με μυρίας δε πιέσεις εξασκηθείσας υπό του άλλοτε μεγάλου της Μακεδονίας δικτάτορος Χιλμή πασσά, αφηρέθη από των Ελλήνων ορθοδόξων μία εκκλησία ελληνική, κτήμα ελληνικόν, και παρεδόθη δια των στρατιωτών με εφ΄ όπλου λόγχην εις τους Ρωμανίζοντας, εκκλησία προς το έξω της πόλεως μέρος ευρισκομένη και καλούμενη “Έξω Παναγιά”.

-Η Βέρροια διασχίζεται υπό του ποταμού Τριποτάμου ή Γυφτοποτάμου άλλως καλουμένου, περιλούεται δε υπό αφθόνων άλλων υδάτων, οι δε καταρράκται αυτών, μέρος μόνον των οποίων έχει μέχρι σήμερον χρησιμοποιηθεί δια βιομηχανικάς επιχειρήσεις, δύναται κατά τους ειδικούς και ολόκληρον την Θεσσαλονίκην να ηλεκτροφωτίσουν και εις με για την ανάπτυξιν της Γεωργίας και κτηνοτροφίας αυτής να συντελέσωσι.

-Οι Τούρκοι μπέηδες, οι κάτοχοι τσιφλικιών, καταγίνονται μάλλον εις τας γεωργικάς εργασίας, ενώ το εμπόριον ευρίσκεται αποκλειστικώς εις χείρας των Ελλήνων όπερ όμως η τουρκ. κακοδιοίκησις και η κατά συνέπειαν έλλειψις μέσων και κεφαλαίων έχει κυριολεκτικώς τελευταίως απονεκρώσει.

-Συνδέεται τηλεγραφικώς με τας διαφόρους γείτονας πόλεις, τηλεφωνικώς δε με τους στρατιωτικούς σταθμούς των πέριξ χωριών και φρουρών των σιδηροδρομικών σταθμών.

-Υπάρχουν εν αυτή μέρη εξοχικά σύδενδρα και κατάφυτα, οίτινα ιδίως κατά το θέρος καθιστώσιν ευχάριστον την διαμονήν των επισκεπτόμενων και των κατοίκων αυτής.

- Η υπό του ελληνικού στρατού κατάληψις της Βεροίας κρούει τον κώδωνα της αλώσεως της Θεσσαλονίκης, διότι αι προς νότον της πόλεως τοποθεσίαι αυτής, φρούρια φυσικά, δεσπόζουσι της από Θεσσαλονίκης έως Μοναστηρίον σιδηροδρομικής γραμμής και κατά συνέπειαν διακόπτεται η σιδηροδρομική συγκοινωνία Σόροβιτς και Μοναστηρίου μετά της Θεσσαλονίκης, ενώ εξ άλλου η εκτεινόμενη από Βερροίας μέχρι Θεσσαλονίκης πεδιάς, εν η υπάρχουσι χωριά με πληθυσμόν αμιγή ελληνικόν εις αρκετήν από της Βερροίας απόστασιν, δεν δύναται να προφυλάξη τον τουρκικόν στρατόν, τοσούτω μάλλον καθόσον ουδέν φυσικόν φρούριον μέχρι Θεσσαλονίκης υπάρχει προς άμυναν, ούτε εν τω μεταξύ έχουν κατασκευασθή οιαδήποτε τεχνικά έργα.

-Η από Βερροίας μέχρι Θεσσαλονίκης σιδηροδρομική γραμμή έχει τους εξής σταθμούς, Γηδά, Λανοβέρη, Τρετζαλάρ, Ζεκελή, Θεσσαλονίκην.

-Η Βέρροια έχει Παρθεναγωγείον και ημιγυμνάσιον ελληνικά με αρκετόν αριθμόν διδασκάλων και μαθητών.

-Η ιστορία της Βερροίας, ευρισκομένη εν τη βιβλιοθήκη του Αγίου Αντωνίου, εγένετο παρανάλωμα του πυρός της δευτέρας μεγάλης πυρκαιάς αυτής, τεθείσης υπό των Τούρκων εκ 4 μερών, καθ΄ ήν ώραν οι χριστιανοί κάτοικοι αυτής είχαν μεταβή εις τα μοναστήρια ένεκα εορτών.

-Ο Παπαρρηγόπουλος αναφέρει πολλάκις εν τη ιστορίαν του την Βέρροιαν, λέγοι δε ότι Βερροιείς εχρησίμευσαν και ως μεγάλοι δραγομάνοι της Υψηλής Πύλης.

-Ο Απόστολος των εθνών Παύλος, ελθών εις Βέρροιαν κατά την περιοδείαν του, εγένετο δεκτός παρά των Βερροιέων, ους και εν ταις επιστολαίς του ωνόμασεν ευγενείς, κατ΄ αντίθεσιν προς τους Θεσσαλονικείς, οίτινες τον κατεδίωξαν.

-Το μέρος, εις το οποίον έχει καταλύσει ο Απόστολος Παύλος, και το βήμα, από το οποίον έχει ομιλήσει, σώζεται εισέτι εν Βερροία επί της θέσεως “Πολλά Κυπαρίσσια”, θέσεως καταφύτου και υπό αφθόνων υδάτων περικυκλουμένης προς το βόρειον της πόλεως μέρος, όπου αγερώχως εισέτι υψούνται αι μελανειμονούσαι παρθένοι, πανάρχαιοι κυπάρισσοι, υπό την σκιάν των οποίων ο φλοίσβος των περιρρεόντων υδάτων αναμιμνήσκει εις τον επισκέπτην το ελληνικόν αυτής παρελθόν.

-Εν τω μεταξύ Διοικητηρίου, Ταχυδρομείου, Τηλεγραφείου και Φυλακών χώρου ρπο ολίγου εισέτι χρόνου αγερώχως υψούτο πύργος με ελληνικάς επιγραφάς, όστις όμως κατεδαφίσθη υπό των βεβήλων χειρών των Τούρκων, ίνα οι λίθοι αυτού χρησιμεύσωσι δι’  ανέγερσιν σχολικού των κτιρίου, ούτω δε έλειψε δια παντός από του προσώπου της γης κειμήλιον της ελληνικής καταγωγής της πόλεως, όπερ σήμερον μόνο εν φωτογραφία σώζεται.

-Η κατάληψις της Βερροίας υπό των Τούρκων εγένετο πολλά έτη βραδύτερον της καταλήψεως της Θεσσαλονίκης, ως ο Παπαρρηγόπουλος αναφέρει, κατά παράδοσιν δε η άλωσις αυτής εγένετο δια προδοσίας, αφού κατόπιν στενής πολιορκίας δεν είχε συντελεσθή αύτη, ένεκα των φρουρίων και τειχών, δι’  ών περιεφυλάσσετο η πόλις, και ών τεκμήρια σώζονται και μέχριν σήμερον εις διάφορα μέρη.

-Ο προδότης Χατζηκαββίας δελεασθείς δια χρημάτων υπό των Τούρκων πολιορκητών, ωδήγησε τον εχθρόν εις την πόλιν δι’  οπισθίας μικράς θύρας του φρουρίου, αλλά μετανοήσας έπειτα δια την προδοσίαν του ηυτοκτόνησε.

-Είχον ήδη εισέλθει εις την πόλιν οι Τούρκοι από του κατεδαφισθέντος φρουρίου και οι κάτοικοι εξηκολούθουν γενναίως μαχόμενοι ότε η Βασίλισσα αυτής Βιργινίααντιληφθείσα τον κίνδυνον και μη θέλουσα να πέση ζώσα εις χείρας των Τούρκων λαβούσα το μονογενές τέκνον της, διηθύνθη δια στενωπού εις την ξυλίνην γέφυρα του Τριποτάμου, και ερρίφθη εις τον ποταμόν και επνίγη.

-Η ξύλινη αύτη γέφυρα σώζεται μέχριν σήμερον.

-Πριν εν τούτοις ριφθή εις τον ποταμόν η βασίλισσα Βιργινία, είχε καταφύγει εις υπόγειον, το οποίον συνέδεε την Βέρροιας με τα Παλατίτσια, χωρίον σωζόμενον και μέχριν σήμερον επί της πέραν όχθης του Αλιάκμονος και όπου παραθέριζε, πλήν δεν ηδυνήθη να εισέλθη εις αυτό, διότι είχεν ήδη καταληφθή η πόλις υπό του εχθρού.

-Το υπόγειον τούτο σώζεται και μέχριν σήμερον, αρχόμενον από της εκκλησίας Χριστός, αλλ’  άγνωστον μέχρι ποίου σημείου εκτείνεται.