Ιερομόναχος Μελέτιος Κωνσταμονίτης, εκ Βερροίας

του Προδρομίτη Αρχιμανδρίτη Πορφύριου

Οι ζητείες, ή τα ταξίδια, όπως αλλοιώς ονομάζονται, είναι πολύ γνωστές στην ιστορία των μοναστηριών, και μάλιστα των αγιορειτικών. Τα μοναστήρια, αφού εφοδιαστούν με τις απαραίτητες άδειες των αρχών, έστελναν μοναχούς σε μεγάλες αποστολές, με σκοπό να συγκεντρωθούν ελέη, χρήματα, ενδύματα, τρόφιμα, λειτουργικά σκεύη και ο,τιδήποτε άλλο, χρήσιμο σε ένα ορθόδοξο μοναστήρι. Οι μοναχοί αυτοί ονομάζονται ταξιδευτές.
Πολλές φορές οι μοναχοί που πήγαιναν στις ζητείες, είχαν μαζί τους άγια λείψανα, σταυρούς με τίμιο ξύλο, εικονίσματα αγίων. Τις πιο πολλές φορές οι ζητείες γίνονταν με πεζοπορείες, και συχνά κρατούσαν μήνες αλλά και χρόνια ολόκληρα.
Σε μία τέτοια ζητεία αναφέρεται και ο Βερροιώτης ιερομόναχος πατήρ Μελέτιος, στο βιβλίο που δημοσίευσε το 1882 στην Αθήνα, με τίτλο Περιήγησις Μελετίου Κωνσταμονίτου εις Ρωσσίαν από του έτους 1862. Η ζητεία αυτή κράτησε μέχρι το 1869, όπως δηλώνεται στην επικεφαλίδα των διηγήσεών του.

Ο π. Μελέτιος πήγε μεν ως συνοδός του ηγουμένου του Συμεών τού Σταγειρίτη, αλλά οι ελεημοσύνες που συγκέντρωσε αυτός ήσαν πολύ περισσότερες, και σε χρήματα και σε είδη, από όσες κατάφερε να συγκεντρώσει ο αρχιμανδρίτης Συμεών.

Μαζί τους οι αγιορείτες πατέρες είχαν τίμια λείψανα, σταυρό με τίμιο ξύλο, καθώς και ένα μικρό εικόνισμα της κυρίας Θεοτόκου, στον τύπο της Πορταΐτισσας, δηλαδή η Παναγία είχε μαχαιριά στην δεξιά της παρειά. Ο αρχιμανδρίτης όμως Συμεών δεν άντεξε τις πολύωρες πεζοπορείες στην αχανή ρωσσική γη και ύστερα από μικρό χρονικό διάστημα επέστρεψε. Έτσι ο βερροιώτης πατήρ Μελέτιος επιφορτίστηκε όλο το βάρος της συνέχειας, που ήταν εξαιρετικά προσοδοφόρα. Τόσο πολύ, που με τα χρήματα αυτά κτίστηκε σχεδόν εξ αρχής όλο το Μοναστήρι του Κασταμονίτη, όπως χαρακτηριστικά το αναφέρει ο ίδιος.

Σχετικά με τον Βεροιώτη ιερομόναχο, τον νέο κτήτορα της αγιορειτικής Μονής του Κωνσταμονίτου, ο ιστορικός του Αγίου Όρους ιερομόναχος Γεράσιμος Σμυρνάκης, μαζί με όλα τα άλλα, μιλάει γιά κάτι εσωτερικό της μονής. Αναφέρεται σε ένα παρεκκλήσιο στην νότια πτέρυγα της μονής, επάνω από την κεντρική πύλη.
Πράγματι, εκεί υπάρχει παρεκκλήσι, που, μαζί με την πτέρυγα, δαπάνησε ο Μελέτιος γιά να χτιστεί.
Το συγκεκριμένο παρεκκλήσιο χτίστηκε γιά να στεγάσει την εικόνα της Κυρίας Θεοτόκου, που την είχε ο Μελέτιος μαζί του στο ταξίδι της Ρωσίας. Εκεί τελέστηκαν θαύματα από το σεπτό εικόνισμα, και μάλιστα σε πλούσιες ρωσίδες. Εκ των οποίων μία δαπάνησε γιά να κτιστεί το συγκεκριμένο παρεκκλήσιο.
Στην είσοδο του παρεκκλησίου υπάρχει και η επιγραφή που αναφέρεται στην ιστορία του: «Ἐγένετο μετά τῆς πλευρᾶς ὑπό Μελετίου τῷ 1875». Και όπως αναφέρει ο Σμυρνάκης, χτίστηκε: «Δαπάνῃ φιλευσεβοῦς Ρωσσίδος, ἐφ’ ἧς ἐτέλεσε θαύματα τό ἀντίτυπον τῆς μνησθείσης εἰκόνος».
Λέει σχετικά: Τό δ’ ἥμισυ αὐτῆς (τῆς ἀνατολικῆς πτέρυγας τῆς Μονῆς) ἀνεκαινίσθη μετά τῆς ἀρκτικῆς (=βόρειας) πτέρυγος τῷ 1885, δαπάνῃ μελετίου Ἱερομονάχου … μετά τοῦ ἡμίσεως τῆς μεσημβρινῆς πτέρυγος ἐν ἔτει 1871».
Γιά τό συγκεκριμένο παρεκκλήσι, ὅπου και μέχρι σήμερα φυλάσσεται ἡ εἰκόνα, ὁ Σμυρνάκης ἀναφέρει: « … ἐπισημότατον (τῶν παρεκκλησίων τῆς Μονῆς) τό ἐν τῇ μεσημβρινῇ πτέρυγι, παρά τά ξενοδοχεῖα αὐτῆς ἐπί τῇ μνήμῃ «τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Πορταϊτίσσης» τιμώμενον καί ἀνεγερθέν τῷ 1875 μετά ἐξαιρέτου εἰκονοστασίου ἐκ ξύλου ἐλαίας, δαπάνῃ φιλευσεβοῦς Ρωσσίδος, ἐφ’ ἧς ἐτέλεσε θαύματα τό ἐν Ρωσσίᾳ περιαγόμενον ὑπό τοῦ Ἱερομονάχου Μελετίου χάριν ἐλεῶν ἀντίτυπον τῆς μνησθείσης ἁγίας εἰκόνος΄ ἐπί δέ τοῦ ὑπερθύρου τῆς εἰσόδου αὐτοῦ ὑπάρχει ἐπιγραφή ἀναγράφουσα ὅτι «ἐγένετο μετά τῆς πλευρᾶς ὑπό Μελετίου Βερροιώτου τῷ 1875».

Ας αναφέρουμε τώρα και τις σχετικές θαυματουργίες του ιερού αυτού και θαυματουργού εικονίσματος, που δημοσιεύουμε εδώ γιά πρώτη φορά.
Στην μικρή ρωσσική πόλη Ναλίσκην, που απέχει 1523 βέρτσια από την Πετρούπολη, οι πιστοί φιλονικούσαν μεταξύ τους ποιός θα πρωτοδαπανήσει γιά να κατασκευασθεί ασημένιο πουκάμισο γιά την αγία εικόνα της Θεομήτορος, στον τύπο της Πορταΐτισσας, που έφερε μαζί του ο π. Μελέτιος. Το πουκάμισο τελικά όχι μόνο δαπάνησε γιά να γίνει ασημένιο αλλά και να επιχρυσωθεί ο Συμεών Διομήδους, ο οποίος είχε την μεγάλη ευλογία και να φιλοξενήσει τον όσιο του Θεού, τον πατέρα Μελέτιο, στην πλούσια κατοικία του.
Σχετικά με το θαύμα της Πορταΐτισσας, γράφει τα εξής ο Μελέτιος: Κατά το έτος 1865, στις 6 Σεπτεμβρίου, βρίσκεται στην πόλη Τζαρεβοσάντζουρσκην, 1379 βέρτσια μακρυά από την Πετρούπολη, με χιλίους περίπου κατοίκους. Στην πόλη αυτήν, αφού έψαλαν στην εκκλησία την Παράκληση γιά τον αυτοκράτορα πασών των Ρωσσιών, οι πιστοί ασπάστηκαν την εικόνα της Θεοτόκου καθώς και τα τίμια λείψανα που είχε μαζί του ο π. Μελέτιος.
Στην συνέχεια, τον κάλεσαν να διαβάσει μία γυναίκα, Ματρώνα το όνομά της, που έπασχε τας φρένας. Στο σπίτι της συγκεντρώθηκε πολύς λαός, και μάλιστα γυναίκες, άλλες από περιέργεια και άλλες γιά να προσευχηθούν γιά την πάσχουσα. Η Ματρώνα έλεγαν πως έχει δαιμόνιο, αλλά, μετά το διάβασμα από τον π. Μελέτιο, θεραπεύτηκε και ακολουθούσε, κρατώντας στα χέρια της το θαυματουργό εικόνισμα της Παναγίας, χαρούμενη στις κατοικίες, όπου πήγαινε ο αγιορείτης Γέροντας, γιά να διαβάσει παρακλήσεις. Ακολούθησε σε τέσσερα διαφορετικά χωριά, πεζοπορώντας μαζί με τους άλλους ασθενείς και προσευχομένου πιστούς .

Ένα υπερφυσικό γεγονός, που αλλάζει άρδην τα φυσικά δεδομένα σε μία ασθένεια, ψυχική ή σωματική, ένα θαύμα όπως συνήθως ονομάζεται, προφανώς οφείλεται στην Χάρη του Θεού, σχετίζεται όμως συνήθως και με ένα ιερό εικόνισμα ή έναν άγιο, τού οποίου ο πάσχων θα προσκυνήσει το τίμιο λείψανο, την αγία εικόνα κλπ. Συχνά όμως ένα τέτοιο γεγονός σχετίζεται και με ένα πρόσωπο, που γίνεται φορέας γιά την μετάδοση της Θείας Χάριτος. Προφανώς το πρόσωπο αυτό είναι κοσμημένο με αρετές καθώς και με την Χάρι του Παναγίου Πνεύματος, που το απέκτησε μέσα από την καθαρότητα του βίου, την χάρη του Θεού, την άσκηση των αρετών, και βασικά την μεγάλη του ταπείνωση.

Ένα τέτοιο πρόσωπο ήταν και ο πατήρ Μελέτιος. Από την εφηβική του ηλικία –μόλις 14 ετών - πήγε στο Μοναστήρι, έλαβε λόγω της καθαρότητος του βίου του το χάρισμα της ιερωσύνης, διακρίθηκε ανάμεσα στους συμμοναστές του, επιλέχθηκε γιά το μεγάλο ταξίδι στην Ρωσσία, και επέστρεψε με πλούσιον αμητό, υλικό αλλά κυρίως πνευματικό.
Οι πιστοί, στα μέρη που περιήλθε, τον σεβάστηκαν και τον αγάπησαν. Είδαν έμπρακτα ότι η προσευχή και οι δεήσεις του είχαν παρρησία μπροστά στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Απόλαυσαν τις θαυματουργικές του προσευχές, ευφράνθηκαν από τις θαυμάσιες αγιορειτικές του διηγήσεις, και επιβράβευσαν τους κόπους του με τις πολύτιμες προσφορρές του.
Οι αγώνες του πατρός Μελετίου και οι δράσεις του έγιναν αφορμή να ξαναχτιστεί ένα ολόκληρο αγιορειτικό Μοναστήρι.

Ο πατήρ Μελέτιος αναδείχτκε ως νέος κτίτορας – με ιώτα, από το κτίζω – της Μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Όρους Άθω. Εξαιρετική ευλογία και τιμή, τόσο γιά τον ίδιο όσο και γιά την πατρίδα μας Βέρροια, που τον γέννησε και τον ανάθρεψε.
Στο άρθρο μας αυτό, συνέχεια αλλά όχι και τέλος προηγουμένου (Παύλειος Λόγος, τεύχος 101, Ιανουάριος Φεβρουάριος 2013) ο ευσεβής αδελφός αναγνώστης μπορεί επίσης να δει, αλλά και να προσκυνήσει, το θαυματουργό εικόνισμα της Παναγίας μητέρας μας, στον τύπο της αγιορειτικής Πορταΐτισσας, και να επικαλεστεί την χάρη, την σκέπη και την βοήθεια της Παναγίας Θεομήτορος.

Το κτιτορικό χάρισμα είναι πολύ μεγάλο και δίνεται σε ανθρώπους με μεγάλα χαρίσματα. Ένας τέτοιος, όσιος του Θεού, άνθρωπος υπήρξε ο πατήρ Μελέτιος ο Βερροιέος αγιορείτης ιερομόναχος.
Να έχουμε και να επικαλούμαστε την ευχή και προσευχή του, και γιά εμάς τους ίδιους αλλά κυρίως γιά την πεφιλημένη μας πόλη, την αγιοτόκο και παναγιοσκέπαστη Βέρροια.